"Kekelemeyeceğim" Düşüncesi Paradoksik Niyet

Kekeleme anında veya öncesinde ne düşündüğünüzü, hiç düşündünüz mü? Arkadaşınızla sohbet ederken, tam bir şey söylemeden hemen önce ne düşünüyorsunuz? 

Küçükken sınıfta okuma sırası bana geldiğinde kendime sürekli "kekelemeyeceğim" telkinini verirdim. Sanki içten içe sürekli "kekelemeyeceğim" dersem, kekelemem duracakmış gibi gelirdi. Ama bir süre sonra şunu fark ettim; ben ne zaman kekelemeyeceğim dersem daha da çok kekeliyordum.

Yıllar sonra bir dil ve konuşma terapisti olduğumda, kekemelikle ilgili güncel çalışmaları incelerken anladım ki bu tuhaflığı fark eden tek kişi ben değildim.

Paradoks Niyetlenme

Logoterapistlerin kullandığı bir teknik olan paradoks niyetlenme, korkunun, korkulan şeyi yarattığı ve aşırı niyetin, arzulanan şeyi imkânsızlaştırdığı gerçeğine dayanmaktadır. 

Yani belli bir semptom, bireyde o semptomun tekrar ortaya çıkabileceği konusunda bir beklenti yaratır. Bir semptom fobiyi uyandırır, karşılık olarak fobi semptomu kamçılar ve semptomun yeniden ortaya çıkması fobiyi pekiştirir. Kısır döngü oluşur.

Bu kavramı Viktor Frankl, kekeme bir danışanıyla ilgili bir öykü kullanarak özetler; Frankl'ın danışanı 2. dünya savaşı sıralarında trenle Avusturya'ya kaçmaya karar verir. Ama trene kaçak olarak, biletsiz biner. Bilet kontrolü için tren durdurulunca danışan bir plan yapar. Planı; kekemeliğini abartmaya çalışıp, askerlerin dikkatini dağıtarak bilet sormamalarını sağlamaktır. Nazi askerleri yanına yaklaşıp danışana bilet sorar ve çok şaşırtıcı bir şey olur.

Kekemeliğini abartmak bir yana, danışan daha önce bu şekilde akıcı konuştuğunu hatırlamadığını belirtir.

Buradan da Viktor Frank, "Bir kişinin bir şeye fazla niyetlenmesi o etkinliği bozar." ilkesini ortaya çıkartır.

Yani bu ilkeye göre, kişinin içinden kekelemeyeceğim düşüncesi geçiriyorsa, kekemeliğinin daha da çok artabileceği sonucu çıkar. Kekelemeyeceğim düşüncesi kişi üzerinde baskı uygulayarak ve endişelendirerek akıcılığının bozulmasını daha muhtemel hale getiriyor olabilir.